Jednym z często wykorzystywanych sposobów na egzekucję zobowiązań dłużników w Polsce są potrącenia z wynagrodzeniach, w ramach których pracodawca ma obowiązek przekazania części wynagrodzenia pracownika nie do jego rąk, a bezpośrednio do komornika prowadzącego proces egzekucyjny. Działania takie są zgodne z ustawą z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. 2012.1015), na podstawie której organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wynagrodzenia przesyłając do pracodawcy dłużnika zawiadomienia o zajęciu części jego wynagrodzenia. Jak jednak pracodawca ma rozliczyć komornicze i administracyjne potrącenia z pensji?
Potrącenia komornicze z wynagrodzenia za pracę
Choć w obowiązku pracodawcy jest wypłacanie części wynagrodzenia pracownika na rzecz jego zadłużenia w momencie wystosowania zawiadomienia przez właściwy organ egzekucyjny, wysokość takiego potrącenia nigdy nie może pokrywać całości należnej pracownikowi wypłaty. Zgodnie z ustawą regulującą kwestię zajęć komorniczych i administracyjnych, wysokość potrącenia zależy od rodzaju zadłużenia i może wynieść maksymalnie 60% całego wynagrodzenia po odliczeniu składek na ZUS i zaliczki na podatek dochodowy. Najwyższe potrącenia obowiązują w przypadku zaległych zobowiązań alimentacyjnych pracownika.
Jak określa ustawa, potrącenia z pensji egzekwowane z tytułu niespłaconego kredytu, nieopłaconego najmu mieszkania czy nawet mandatów nie mogą przekraczać 50% wynagrodzenia.
Oprócz potrąceń komorniczych, pracodawca może odebrać z wynagrodzenia pracownika kary za nierozliczone w terminie zaliczki pracownicze (np. za podróż służbową) czy też kary porządkowe za przewinienia. Kolejność dokonywania potrąceń reguluje art. 87 § 1 Kodeksu pracy, do którego pracodawca musi się bezwzględnie stosować. W pierwszej kolejności egzekwowane są więc świadczenia alimentacyjne, a dopiero po ich pokryciu (wymagającym często potrąceń z nie jednego, a kilku następujących po sobie wynagrodzeń) świadczenia niealimentacyjne oraz zaliczki i kary porządkowe. Dopiero po potrąceniu wszystkich należności obowiązkowych można dokonać potrąceń dobrowolnych.
Kiedy nie można wykonać potrącenia z pensji pracownika?
Kodeks pracy określa nie tylko kolejność dokonywania potrąceń, ale też obejmuje szczególną ochroną samo prawo do wynagrodzenia i tym samym określa kwotę minimalnej płacy wolną od zajęcia potrąceniami komorniczymi i administracyjnymi. Wysokość takiej kwoty ustalana jest corocznie, na podstawie ustawy z października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu. Należy przy tym jednak zaznaczyć, że kwota minimalna objęta ochroną przed zajęciem dotyczy wyłącznie zajęć niealimentacyjnych – jeśli pracownik jest zadłużony w zakresie świadczenia alimentów, pracodawca musi przekazać komornikowi 60% jego wynagrodzenia, nawet jeśli jest ono na poziomie najniższej krajowej.
Jak rozliczyć komornicze i administracyjne potrącenia z pensji?
Zasady potrąceń na potrzeby egzekucji komorniczej są dla pracodawców jasne, jednak może zdarzyć się, że oprócz zajęć komorniczych, pracownik ma ciążące na nim zajęcia z Urzędu Skarbowego bądź ZUS-u. W przypadku takim, w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej w jednym czasie, pracodawca dokonuje wypłat na rzecz organu egzekucyjnego, który jako pierwszy dokonał zajęcia lub w przypadku niemożności ustalenia kolejności, na rzecz organu który dokonał zajęcia w wyższej kwocie. Pracodawca powinien jednak w sytuacji takiej powiadomić o zbiegu egzekucji właściwe organy egzekucyjne.
Potrzebujesz profesjonalnego wsparcia w prowadzeniu księgowości?
Skorzystaj z pomocy naszych specjalistów, oferujących usługi księgowe we Wrocławiu
Pracodawca nie ma prawa bezpodstawnego uszczuplania wynagrodzenia pracowników, dlatego zgodnie z obowiązującymi przepisami jedynie zajęcia z tytułu egzekucji komorniczej bądź sądowej są wiarygodną, prawną podstawą do wykonywania jakichkolwiek potrąceń. Pracownik powinien być powiadomiony o takim zajęciu przez organy egzekucyjne i zachowuje prawo do otrzymania pozostałej kwoty wynagrodzenia, nie objętej potrąceniem z pensji.
Wszelkie potrącenia wymagane prawnie, a więc wynikające z zawiadomienia złożonego przez organy egzekucyjne powinny być dokonane przez pracodawcę niezwłocznie, przy okazji wypłaty następnego lub następnych wynagrodzeń dla pracowników, w określonej ustawowo kolejności.
Warto zaznaczyć jednak przy tym, że coraz częściej zdarzają się sytuacje zgłaszających się do pracodawcy banków i firm pożyczkowych wymagających pokrycia przez pracodawcę zaległych rat.
Zgodnie z kodeksem pracy podlegają one jednak tzw. potrąceniom dobrowolnym i choć pracownik może wyrazić zgodę na takie potrącenia (i najczęściej wyraża ją przy podpisywaniu umowy pożyczkowej), zgoda taka może być w każdej chwili wycofana, a sam pracodawca nie ma prawnego obowiązku dokonania takiego potrącenia.