Czy Badania medycyny pracy, zlecane pracownikom przez pracodawcę są jednym z podstawowych elementów upewniających pracodawcę o możliwości dopuszczenia pracownika do zlecanych mu zadań. Są one jednym z obowiązków pracownika zawartych w Kodeksie Pracy i podstawą przepisów BHP dla wszystkich zakładów pracy. Czy są one jednak obowiązkowe dla każdego pracownika i kiedy powinny być zlecane przez pracodawcę?
Obowiązkowe badania medycyny pracy dla pracowników
O konieczności poddawania się obowiązkowym badaniom lekarskim przed podjęciem zatrudnienia informuje art. 211 Kodeksu pracy, zgodnie z którym przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. Pracownik jest zobowiązany do poddawania się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim oraz stosowania się do zaleceń lekarza wskazanych podczas tych badań. Jeśli pracownik odmawia udania się na badania, pracodawca nie może dopuścić go do pracy – kodeks wskazuje, że podjęcie zatrudnienia nie jest możliwe bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
W sytuacji, gdy pracownik nie poddaje się badaniom, za czas nie wykonywania pracy pracownikowi nie przysługuje jakiekolwiek wynagrodzenie.
Rodzaje badań lekarskich w medycynie pracy
Pracowników, zgodnie z Kodeksem pracy obowiązują cztery rodzaje badań: wstępne, okresowe, kontrolne oraz końcowe. W obowiązku pracodawcy leży skierowanie pracownika na badanie wstępne, a także dopilnowanie terminów kolejnych badań okresowych i kontrolnych. Badania końcowe przeprowadza się na wniosek pracownika, najczęściej w sytuacji gdy miejsce pracy mogło przyczynić się do trwałych zmian zdrowotnych.
Badania medycyny pracy – kiedy i dla kogo są obowiązkowe?
Zgodnie z art. 229. ust. 1 Kodeksu pracy wstępnym badaniom lekarskim podlegają wszystkie nowo przyjmowane osoby, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy oraz inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Z obowiązku badań wstępnych są zwolnione osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Podobnie jak w przypadku badań wstępnych, wszyscy pracownicy podlegają obowiązkowi okresowych badań lekarskich. Ich częstotliwość określa każdorazowo lekarz medycyny pracy, kierując się stanem zdrowia pracownika oraz warunkami specyficznymi dla zajmowanego stanowiska pracy.
→ Szukasz firmy pomagającej w prowadzeniu własnej działalności? Poznaj nasze usługi z zakresu obsługi kadrowo-płacowej i księgowości
Badania kontrolne medycyny pracy nie są obowiązkowe dla każdego pracownika. Zgodnie z kodeksem pracy zleca się je tylko tym pracownikom, których niezdolność do pracy związana z chorobą trwała dłużej niż 30 dni. Badania takie mają na celu ustalenie zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Badania kontrolne mogą być dodatkowo obowiązkowe dla pracowników przebywających w warunkach narażających ich na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub też pyłów zwłókniających, szczególnie po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami, oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Jak często powinny być prowadzone badania medycyny pracy?
Odgórnie ustalonym terminem badań medycyny pracy objęte są jedynie badania wstępne, przeprowadzane bezwzględnie przed rozpoczęciem pracy na danym stanowisku. Terminy pozostałych badań okresowych i kontrolnych są uzależnione ściśle od warunków pracy i decyzji lekarza medycyny pracy.
Co ważne, badania takie powinny być przeprowadzane w godzinach pracy, a za czas nie wykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Koszty badań medycyny pracy ponosi pracodawca.
Kiedy nie trzeba wykonywać badań medycyny pracy?
Według kodeksu pracy, badania lekarskie przed przystąpieniem do pracy, a także badania okresowe są obowiązkowe dla wszystkich. Od reguły tej są jednak wyjątki – z badań można zrezygnować w momencie, gdy pracownik przedstawi pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu, a pracodawca potwierdzi, że warunki pracy są zgodne z tymi, które były u poprzedniego pracodawcy. W sytuacjach takich przerwa między zatrudnieniem nie jest może być większa niż 30 dni.